MAKALAH BUDAYA SRAWUNG TUMRAP TIYANG JAWI

MAKALAH

BUDAYA SRAWUNG TUMRAP TIYANG JAWI

Kangge nyekapi tugas mata kuliah Pendidikan Sosial Budaya

Dosen Pengampu Sri Hertanti Wulan, S.Pd, M. Hum.

Disusun oleh :

Nama : Surati

NIM : 16205241050

Kelas : B

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA DAERAH (JAWA)

FAKULTAS BAHASA DAN SENI

UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA

2017

 

ATUR SAPALA

Puji syukur tansah katunjukaken dhumateng Gusti Allah SWT ingkang sampun paring mapinten-pinten rohmat saha kawelasan satemah makalah kanthi irah-irahan “Budaya Srawung Tumrap Tiyang jawi” menika saged ripta kanthi boten wonten alangan setunggal punapa. Makalah menika kula damel kangge njangkepi tugas mata kuliah Pendidikan Sosial Budaya wonten semester tiga menika.

Ananging maturnuwun kula kaunjukaken dhumateng Ibu Sri Hertanti Wulan, S.Pd, M. Hum ingkang tansah paring ngelmu kagem kula saha sinten kemawon ingkang sampun paring pambiyantu dhateng kula.

Wonten saklebetipun makalah menika saestu taksih kathah lepatipun. Pramila awit saking menika, kula tansah nyuwun dhumateng sedaya kemawon ingkang maos makalah menika supados saged paring kritik utawa pamanggih sanes kangge sampurnanipun makalah menika. Mugi-mugi makalah menika saged paring manpaat kagem sinten kemawon.

Ngayogjakarta, 22 Desember 2017

Panyerat,  

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL

ATUR SAPALA……................................................................................ i

DAFTAR ISI.............................................................................................. ii

BAB I PAMBUKA

1. Dhasaring Perkawis......................................................................... 1

2. Underaning Perkawis....................................................................... 1

3. Ancas.............................................................................................. 1

BAB II GEGARAN TEORI..……………………….................................. 2

BAB III WOSING

A. Ajine Kawruh Sesrawungan………………………........................ 3

B. Caranipun Sesrawungan.…………................................................. 4

C. Ingkang Perlu Dipungathosaken Nalika Sesrawungan................... 5

D. Manpaat Sesrawungan...…………................................................. 5

BAB III PANUTUP

A. Dudutan.........................….............................................................. 6

DAFTAR KAPUSTAKAN........................................................................ 7

 

BAB I

PAMBUKA

A. Dhasaring panaliten

Ing wekdal menika, kebudayaan Jawi ingkang beragam sanget miwiti pasiten dipuntilaraken dening masyarakat amargi ngados alasan. Padahal kebudayaan Jawi kedah sanget dipunlestantunaken kersanipun marakake mukawis daya geret ugi kebanggan kagem daerah kaliyan budaya kesebat.

Budaya Jawi sangeta kathah, ananging ingkang kedadosan sakmenika yaiku masarakat Jawi piyambak miwiti mengker budaya amargi sawijining faktor. Faktor ingkang paling mempengaruhi yaiku faktor mboten sadaripun masarakat badhe wigatosipun nglestantunaken budaya Jawi. Hal punika ingkang dados dasar pangastan mila “Budaya Sesrawungan Tumrap Tiyang Jawi”.

B. Underaning Perkawis

1. Menapa ajine kawruh saking pasrawungan?

2. Kados pundi caranipun sasrawungan ingkang sae?

3. Menapa kemawon ingkang perlu dipungathosaken nalika sesrawungan?

4. Menapa kemawon manpaat saking sesrawungan?

C. Ancas perkawis

1. Supados mangertos ajine kawruh saking pasrawungan.

2. Supados mangertos caranipun sesrawungan ingkang sae.

3. Supados mangertos ingkang perlu dipungathosaken nalika sesrawungan.

4. Supados mangertos manpaat saking sesrawungan.

BAB II

GEGARAN TEORI

Sesrawungan menika dipundhut saking tembung Srawung. Wonten ing jaman modern kados sakniki, srawung utawa sesrawungan inggih menika bergaul, komunikasi, silaturahmi, nongkrong lan gojekan. Sanesipun, sesrawungan nggadahi teges komunikasi utawa sesambungan kaliyan tiyang sanes ingkang dipunbangun saklebeting wekdal lan papan panggenan, kanthi boten mirsani kasta, golongan, latar belakang, lan derajat ekonomi.

BAB III

WOSING

A. Ajine Kawruh Sesrawungan

Kita gesang wonten ing alam donya menika mbutuhake srawung marang tiyang sanes. Amargi tiyang setunggal lan setunggalipun kedah sesambungan: gethok tular, tulung tinulung, sambat-sinambat. Wiwit jaman kuna, gesangipun manungsa pancen sampun padha sesrawungan lan gegrombolan. Kejaba wonten tiyang ingkang badhe gesang boten salumrahipun, badhe menjila, mertapa, utawi gesang piyambak wonten ing tengahipun wana, boten menggalih perkawis sandhang, pangan lan keperluwan, saged ugi tiyang ingkang kados mekaten wau boten mbutuhaken pasrawungan.

Ananging tumrapipun tiyang ingkang gesang ing bebrayan, ingkang mangku bale griya, ingkang sesambungan lan kulawarga, purun boten purun, kedah sesrawungan marang tiyang sanes. Wiwit nindakake pedhamelan kangge nyekapi kebutuhanipun piyambak ing saklebetipun griya ugi ing sajawinipun griya, ngantos pedhamelan wonten ing kantor, peken, plabuhan, pabrik, tegal sawah, lan sapanunggalanipun. Kita mesthi mbutuhake srawungan lan tenaganipun tiyang sanes.

Mliginipun tumrap tiyang ingkang badhe anggayuh kemajuwan ing laladan pedhamelanipun, bab sesrawungan menika kedah dipungathosaken sanget. Dipunsinau kanthi temen-temen supados mangertos marang wadi-wadi, nuli ditindakake kanthi becik, murih sageda karahayon saking anggone pinter sesrawungan, sokur bage saged antuk kauntungan.

Miturut panitipriksane Lembaga Carnegie, nyatanipun menawi asilipun gegayuhan tiyang ing laladan pedhamelan menika: 15% saking kawruhipun piyambak, yaiku kawruhipun ingkang dipuntindakake, dene ingkang 85% saking anggone pinter sesrawungan kaliyan tiyang sanes, lamgkung-langkung kaliyan tiyang ingkang gegayutan marang pedhamelanipun.

Menika pentingipun kawruh bab sesrawungan utawa pergaulan. Ananging nalikanipun kita taksih alit, taksih sekolah rumiyin boten nate angsal wulangan kados mekaten. Mekaten ugi ing kapustakan kita, para leluhur kita boten ninggalaken kitab wewarah ngelmu sesrawungan ingkang saged kita dipunangge dados tuntunan gesang ing salebetipun alam donya menika. Ing Wedhatama anamung wonten tinemu pepindhan, kados pundi tunanipun tiyang ingkang kidhung wonten bab sesrawungan amargi kirang anggenipun sesurupan. Sanadyan tuwa pisan, ananging menawi boten mangertos marang ubeng ingering jaman, yekti sepi asepa lir sepah samun, samangsane pakumpulan, gonyak-ganyuk nglelingsemi. Mangkono kasebut ing Wedhatama.

Dados tiyang ingkang kirang kawruhipun, menawi sesrawungan kaliyan tiyang kathah, sikapipun gonyak-ganyuk ngisin-isini. Utawi cara tembungipun ingkang lumrah : lingak-linguk kaya kethek ditulup. Pramila saking menika, kawruh sesrawungan utawa pergaulan menika sejatosipun perlu sanget kita udi. Awit menawi kita kasil saged nindakaken kanthi becik, saged narik kawigatosan lan sengsemipun tiyang ingkang kita ajak sesrawungan, bakal saged nekakaken karahayon tumrap kita, lan ugi saged nekakaken kauntungan lan kabegjan tumrap pedhamelan kita.

B. Caranipun Sesrawungan

Sesrawungan nggadahipun 2 cara inggih menika:

1. Sesrawungan langsung

Sesrawungan langsung inggih menika tiyang satunggal dhateng tiyang satunggalipun sami padha kepanggih gapruk, ingkang dipunsengaja utawi boten dipunsengaja

2. Sesrawungan boten langsung

Sesrawungan boten langsung inggih menika tiyang satunggal kaliyan tiyang satunggalipun mboten sami kepanggih ananging saged sami sesambetan utawi sesrawungan.

Ing jaman modern kados sakmenika, kathah piranti sesambetan ingkang canggih ingkang saged diagem sesrawungan, piranti menika boten namung tiyang enem ingkang saged ngagem ananging tiyang sepuh ugi saged ngginakaken, umpaminipun: Facebook, Twitter, BBM, WhatsApp, Line, lan sapanunggalanipun.

Kejawi saged dipunginakaken kangge sesrawungan kados kala wau, piranti menika utawi lumrahipun kasebat Sosial Media (SosMed) ugi saged dipuginakaken kangge mangertosi donya njawi.

C. Ingkang Perlu Dipungathosaken Nalika Sesrawungan

1. Unggah-ungguh utawi tumindakipun.

2. Pangandikan ingkang sopan lan mboten nyinggung tiyang sanes.

3. Saged nampi pamanggihipun tiyang sanes.

4. Boten mekso tiyang sanes nyembadhani pamanggihipun piyambak.

D. Manfaat Sesrawungan

1. Nuwuhaken paseduluran.

2. Nuwuhaken pengalaman.

3. Nuwuhaken pangertosan.

BAB III

PANUTUP

A. Dudutan

Tumrapipun tiyang ingkang gesang ing bebrayan, ingkang mangku bale griya, ingkang sesambungan lan kulawarga, purun boten purun, kedah sesrawungan marang tiyang sanes. Wiwit nindakaken pedhamelan kangge nyekapi kebutuhanipun piyambak ing saklebetipun griya ugi ing sajawinipun griya, ngantos pedhamelan wonten ing kantor, peken, plabuhan, pabrik, tegal sawah, lan sapanunggalanipun. Kita mesthi mbutuhaken sesrawungan lan tenaganipun tiyang sanes.

DAFTAR KAPUSTAKAN

http://202.152.135.5/web_kamusbahasajawa/index.php?view=cari

https://jv.wiktionary.org/wiki/srawung

ESSAY BASA JAWI

UNGGAH-UNGGUH BASA TIYANG JAWI SAKMENIKA

PENDAHULUAN

Kadospundi kahanan tiyang jawi sakmenika gayut kaliyan unggah-ungguh basanipun?. Menika pitakenan ingkang boten gampil dipunwangsuli. Ukara pitakenan menika ngengingi kahanan tiyang jawi sakmenika anggenipun nginaaken basa jawi ingkang sae miturut ungggah-ungguhipun.

PEMBAHASAN

Unggah-ungguh basa inggih menika ngelmu ingkang nyinau perkawis patrapipun tiyang sami rerembagan. Tiyang jawi migunaaken unggah-ungguh basa kangge dasar anggenipun sami sesrawungan kaliyan tiyang sanes. Amargi tiyang jawi menika tiyang ingkang tansah gadhahi tata krama. Anggenipun migunaaken basa jawi wonten undha usukipun miturut patrapipun. Migunaaken basa jawi krama inggil menika salah satunggaling unggah-unggah basanipun tiyang jawi. Basa krama inggil dipunginaaken nalika sesrawungan kaliyan tiyang ingkang langkung sepuh lan nalika wonten ing adicara adat jawa. Miturut kula kathah tiyang ingkang mangertos lan paham kadospundi patrapipun basa jawi krama inggil menika. Ananging tiyang sekedhik ingkang purun migunaaken wonten ing saben dinten-dintenipun.

Griya inggih menika papan ingkang penting sanget kangge ngecakaken basa amargi ing griya wonten tiyang ing kluarga menika ingkang sami rerembagan saben dintenipun. Kluarga menika sarana kangge putra-putrinipun sami sinau babagan unggah-ungguh. Kadadean sakmenika kathah tiyang sepuh ingkang boten paring piwulang kagem putra-putrinipun ngengingi basa jawi krama inggil. Kathah tiyang sepuh ingkang langkung remen menawi putra-putrinipun pinter anggenipun ngendikan ngagem basa indonesia utawi basa inggris saben dintenipun. Kathah tiyang enem ingkang awrat migunaken basa jawi krama inggil anggenipun sesrawungn marang tiyang ingkang luwih sepuh. Ugi kathah tiyang sepuh ingkang langkung remen daftaraken putranipun les basa asing. Putra ingkang sejatosipun mangertos babagan ungggah-ungguh basa sansaya ajrih ngengingi basa jawi krama inggil. Pramila kathah putra ingkang kirang sopan anggenipun ngendikan kaliyan tiyang ingkang langkung sepuh, yaiku ngagem basa jawi ngoko, utawi sakmenika kathah ingkang ngagem basa indonesia. Tiyang sepuh kedah paring piwulang marang putra-putrinipun basa jawi krama inggil lan paring piwulang unggah-ungguh ingkang sae miturut patrapipun.

Wonten ing sekolah, jam pelajaran kangge basa jawi menika sekedhik wekdalipun. Ing Bantul, sekolahan ingkang nyediaaken wekdal kangge pelajaran basa jawi menika beda-beda. SD kaliyan SMP wekdal kangge pelajaran basa jawi menika kalih jam saben minggunipun. Ananing beda kaliyan SMA/SMK miturut kebijakan saking sekolahipun piyambak-piyambak. Piwulangan basa jawi krama inggil saged kanthi nambah guru basa jawi ingkang trampil, saking sekolah dhamel ekstra kurikuler babagan basa jawa. Tuladhanipun kanthi karawitan, macapatan utawi ngendikan ngagem basa jawi krama inggil.

Basa jawi ing Ngayogyakarta dipunkembangaken kanthi dapukan Peraturan Daerah (Perda) DIY Nomor 4 Taun 2011 babagan Tata Nilai Budaya Yogyakarta. Ananging wonten ing perda menika boten spesifik nggambaraken babagan tatanan patrapipun basa jawi. Sakmenika anggenipun ginaaken basa jawi krama inggil, kinten-kinten namung adicara Kraton, Upacara adat, lan adicara mantenan adat jawi. Pemerintah kirang ngiataken para mudha supados sinau kendel migunaaken basa jawi krama inggil. Wonten upaya saking pemerintah salah satunggalipun inggih menika dhamel majalah basa jawi namanipun majalah Joko Lodhang. Sanesipun menika ugi ngunggah vidio basa jawi, dolanan anak lan film cekak basa jawi.

Ing Ngayogyakarta arang sanget wonten les basa jawi. Kathah-kathahipun les basa inggris, korea, jepang, mandarin, lan sanesipun. Saking kasus menika nudhukaken bilih kathah para mudha ingkang ngadohi saking budaya daerah. Sakmenika kathah para mudha ingkang kirang gadhahi minat kaliyan basa daerah. Boten dipunsadari wonten tiyang asing ingkang lancar anggenipun migunaaken basa jawi krama inggil. Tiyang menika dugi ing Ngayogyakarta badhe sinau budaya jawi. Dipungetuni sanget menawi “wong jawa ilang jawane” tiyang jawi ical jawinipun. Kathah piwulang ingkang adiluhung menawi kita purun maos, nyinau budaya jawi. Minimal kita saged njagi supados tiyang ingkang migunaaken basa jawi krama inggil menika sansaya dangu sansaya sekedhik.

PANUTUP

Saking ukara ing nginggil menika bilih tiyang jawi misuwur dados salah satunggalipun suku bangsa ing nusantara ingkang ngasilaken peradaban lan kebudayaan kang adiluhung. Salah satunggalipun saking unggah-ungguh basa utawi undha-usukipun tiyang jawi. Para mudha kedah nglestantunaken basa jawa yaiku krama inggil lan perlu gadhahi rumaos bilih tiyang jawi kedah jawani “wong jawa kudu jawani”. sejatosipun nglestantunaken basa jawi menika boten saestu namung para mudha, ananging pemerintah inggih kedah nglestantunaken basa jawi. Perlu wontenipun penjabaran saking Perda ingkang rumiyin babagan migunaaken basa jawi amargi dereng spesifik ngengingi basa jawi. Mangga kita sedaya nglestantunaken salah satunggaling budaya daerah inggih menika basa jawi. Bangsa ingkang misuwur boten bangsa ingkang gesangipun modern, ananging ugi saged gesang modern tanpa nglalekaken budaya saking leluhuripun utawi saged nguri-uri budayanipun tiyang jawi.

DAFTAR PUSTAKA

R.D.S Hadiwidjana.1967.Tata Sastra. Jogjakarta. U.P Indonesia

www.bphn.go.id/data/perda4-2011

www.e-jurnal.com/2015/06/peran-pembelajaran-unggah-ungguh-bahasa.html?m=1